Wińsko

Kościół p.w. Świętej Trójcy

Późnogotycki gotycki kościół farny, z dostawioną neogotycką wieżą, położony na cmentarzu przykościelnym otoczonym murem, którego część wpisuje się w system murów miejskich.

Historia
Pierwotnie miejski kościół farny. W dokumencie wydanym w roku 1277, jeszcze przed lokacją miasta, wymieniony został proboszcz z Wińska. Sam kościół wzmiankowany był w roku 1354 i nosił wówczas wezwanie Najświętszej Panny Marii. W roku 1432 kościół został zburzony przez husytów. Jego odbudowa trwała do roku 1442. W roku 1530 przejęty został przez protestantów. Od tej pory pozostawał pod zmienionym wezwaniem Trójcy Świętej. W roku 1542, w czasie pożaru miasta spłonął prawie doszczętnie. Z pożaru ocalały tylko resztki murów obwodowych. Odbudowany został w latach 1549-1562, jednak z braku środków nie zrealizowano planowanej wieży. Postawiono natomiast drewnianą dzwonnicę. W roku 1696 w wyniku działań kontrreformacyjnych kościół został zamknięty. Gminie protestanckiej zwrócony został dopiero w roku 1707. W latach 1872-1877 dostawiona została wieża. Po 1945 kościół pełnił początkowo funkcje cerkwi prawosławnej, następnie pozostawał nieużytkowany. W roku 1977 przekazany został parafii katolickiej.

Opis
Kościół położony jest w północno-wschodniej części miasta. Otoczony jest nieczynnym cmentarzem, z murem, którego część wpisuje się w system obwarowań miejskich. Orientowany, murowany z cegły, trójnawowy halowy z wydłużonym trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Wieża dostawiona do korpusu od zachodu przykryta jest wysokim ceglanym stożkowym hełmem, z narożnymi kolistymi wieżyczkami, zwieńczonymi ostrosłupowymi hełmami. Od północy do prezbiterium przylega zakrystia, do południowej elewacji nawy, kruchta. Niewielka kruchta wzniesiona została także w południowym narożu między nawą i prezbiterium. Korpus nawowy trójprzęsłowy, dzielony ostrołucznymi arkadami, wspartymi na prostokątnych filarach. Prezbiterium i korpus przykryte zostały polichromowanym stropem kasetonowym. Kruchta południowa jest dwuprzęsłowa, o nierównych przęsłach, przykryta sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Bryła kościoła została oszkarpowana uskokowymi przyporami. Elewacje korpusu nawowego dwukondygnacyjne, w kondygnacji I z otworami okiennymi w kształcie leżącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w kondygnacji górnej z wysokimi ostrołucznymi otworami okiennymi z dekoracją maswerkową. W prezbiterium otwory okienne ostrołuczne. Wschodni szczyt korpusu nawowego zdobiony został blendami.
W nawach bocznych założono dwie kondygnacje empor o pełnych balustradach, pochodzących z 1726 r. Na elewacjach kościoła i we wnętrzu zachowane są liczne epitafia i płyty nagrobne.

Opracowała Maria Czyszczoń

• Tekst pochodzi z portalu Zabytek.pl

Wyciąg z inwentaryzacji hrabiego Hoverdena

• 1525. Niebelschütz, Anna Veronika v., Kind.
• 1525. Niebelschütz, Dor. Ursula v., Kind,
• 1526. Kaeckreiter, Peter v.
• 1552. Jachmann, Cath., gb. Hockin v. Thomaswaldau.
• 1552. Lochma, Kath., gb. Hocken.
• 1558. Gebhard, Agnese, gest. 1563.
• 1558. Gebhard, Andr., Bürgermeister und Frau.
• 1566. Sern, Tasse gen., Hans y.
• 1571. Grennicius, Hedwig, geb. Keylen.
• 1581. Sehrer-Tasse, Valten, v. Nistitz.
• 1587. Gebhard, Balth., Prediger.
• 1594. Hundern, und Tscheschen v.
• 1595. Stosch, Hedwig, Kind.
• 1597. Frobelwitz, Eva v., Kind.
• 1597. Galliculus, Theod., Diakonus.
• 1599. Axleben, gen. Magnus, Seb., aufGreschineu. Belkau.
• 1599. Nissmeuschel, Elena, geb. Koeekritzen.
• 1599. Stosch, Frdr., Knabe. ,
• 1610. Gerhardi, Anton, Pastor.
• 1610. Niebelschütz, Martin v., von Fröschen u. Rogen,
• 1619. Wise, Anna, geb. Unruhen (Bunzendorf, Schaup.).
• 1627. Johann, Kind.
• 1627. Rosenkranz, Joh., Notar.
• 1627. Stoeschius, Dan., Archidiakonus.
• 1629. Glaubitz, Abr. Sigm. v., Kind.
• 1646. Feigius, Joh., Pastor.
• 1661. Goskius, Isaias, Archidiakonus.
• 1663. Friemel, Anna Marg.
• 1663. Seliger, Joh.
• 1666. Stolzerus, Joh., Pastor u. Senior.
• 1667. Flechtner'sche Familie.
• 1669. Schleicherus, Godofredus, Diakonus.
• 1670. Thebessin, Bland. Maria, geb. Hayntzin.
• 1672. Heintz, Ernst Jacob, Knabe.
• 1676. Rülckens, Caspar.
• 1712. Schweinitz, Abrah. Sig. v., und Kutscheborwitz.
• 1714. Niesemeuschel, Chr. Frdr. v.
• 1724. Schweinitz, Kunig. Elis. v., geb. v. Niesemeuschel.
• 1798. Winterfeldt, Carl v., Kind.

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Grabsteine mit den Figuren der Verstorbenen in Lebensgröße, sämtlich mit Ölfarbe überstrichen, für
  1) Hans von Sern Tasse genannt von Niestietz auf Kwalwitz, + 1566.
  2) Ernst von Tschammer auf (Fr)oschen, + 156 . .
  3) Magister Balthasar Gerhardt, Prediger, + 1587.
  4) Herrn Valten Sehrer Tasse .. Nistritz auf Qualwitz und Lietz, + 1587.
  5) Christ, von Ruche von Hundern und Tzscheschen, + 1594.
  6) das l 1/2 Jährige Töchterlein Anna des Herrn Merten von Nibelschütz auf Fröschen + 1595.
  7) sein Töchterlein Dorothea + 1595.
  8) das Söhnlein Sigmundt des Herrn Sigmundt von Köckritz + 1596.
  9) das Söhnlein Godthert des Herrn Fridrich Nisemeuschel von Gabel, + 1596.
  10) seine Hausfrau Elena geborene Köckritzin + 1599.
  11) Herrn Sebastian von Axleben und Dittersbach, Magnus genannt, auf Greschina und Belck + 1599.
  12) Herrn Merten von Nibelschütz auf Fröschen und Roge + 1610.
  13) Peter von Käckreiter, 27 jährig + 1626.
  14) Frau Anna geborene Unruhen von Rickersdorf, Witwe Herrn George Wises von Brunzendorf auf Schlaup, + 16..
  15)—16) zwei Kindergrabsteine zu Seiten des vorigen ohne Jahreszahl; je zwei Engel setzen den Kindern den Totenkranz aufs Haupt.
  17) für Frau Regina geborene Goskin, Hausfrau des Kaufmanns in Lyssa-Gura, Herrn Christoff Weinberg, + um 1600.
• Epitaph für den kaiserlichen Rat Niesemeuschel, + 1714. Ein flott entworfener Sandstein-Rahmen, gebildet aus barock stylisirtem Akanthus, in welchen die Verkörperungen von Glaube, Liebe, Hoffnung eingeflochten sind, oben mit anmutigem Engelein abschließend, umgrenzt eine Tafel mit langatmiger Inschrift, aus grauem Marmor.
• Mehrere barock umrahmte Inschrifttafeln. XVIII. Jahrh.

Płyty nagrobne

Płyty nagrobne, od lewej: Sigmundta von Kockritz, Eleny von Niesemeuschel oraz Godtherta von Niesemeuschel.

Płyta nagrobna Sigmundta von Kockritz † 1596

          

Płyta nagrobna Sigmundta von Kockritz, zmarłego 28 lutego 1596 roku mającego zaledwie 44 tygodnie.

Płyta nagrobna Eleny von Niesemeuschel † 1599

Płyta nagrobna Eleny von Niesemeuschel zd. von Kockritz, zmarłej 6 kwietnia 1599 roku.

Płyta nagrobna Godtherta von Niesemeuschel † 1596

Płyta nagrobna Godtherta von Niesemeuschel Zmarłego 28 lutego 1596 roku mającego zaledwie 23 tygodnie. Jest to prawdopodobnie syn Eleny von Niesemeuschel.

Płyty nagrobne

Płyty nagrobne, od lewej: Anny von Niebelschütz, Anny von Wiese oraz Dorothei von Niebelschütz.

Płyta nagrobna Anny von Niebelschütz † 1595

Płyta nagrobna Anny von Niebelschütz, córki Mertena von Niebelschütz auf Fröschen (z Wrzeszowa), zmarłej w 1595 roku. Płyta nagrobna pozbawiona jest inskrypcji.

Płyta nagrobna Anny von Wiese † 16....

Płyta nagrobna Anny von Wiese zd. von Unruhe auf Michelsdorf, żony Georga von Wiese auf Brunzendorf, zmarła w 1617 roku. Płyta prawdopodobnie była wykonana przed jej śmiercią, bowiem jako data roczna podane są tylko dwie początkowe cyfry 16.

Płyta nagrobna Dorothei von Niebelschütz † 1595

Płyta nagrobna Dorothei von Niebelschütz, córki Mertena von Niebelschütz auf Fröschen (z Wrzeszowa), zmarłej w 1595 roku. Płyta nagrobna pozbawiona jest inskrypcji.
Przypuszczalnie obie dziewczynki, zmarłe w tym samym roku, zmarły na panującą w tym czasie zarazę.

Epitafium Abrahama von Schweinitz † 1712

Epitafium Abrahama Sigmunda von Schweinitz, urodzonego w 1654 roku a zmarłego 19 lipca 1712 roku. W 1695 roku ożenił się z Ursulą Heleną von Uchtritz, z którą miał 9 synów i 2 córki. Na płycie znajdują się cztery rodzinne herby. Po stronie ojczystej rodziny von Schweinitz oraz von Partugol, a po stronie macierzystej rodziny von Tader oraz von Hund.

Epitafium Christiana Niesemeuschel † 1714

          

Epitafium Christiana Friedricha von Niesemeuschel, męża Anny Sophii von Borwitz, urodzonego w 1657 roku a zmarłego 28 września 1714 roku.

Epitafium Anny Heyder † 1713

          

Epitafium Anny Marii Heyder zd. Zoner, urodzonej 18 sierpnia 1658 roku a zmarłej 27 lutego 1713 roku w wieku 54 lat i 25 tygodni.

Płyta nagrobna Balthasara Gebharda † 1587

Płyta nagrobna Balthasara Gebharda, tutejszego kaznodziei, zmarłego 19 czerwca 1587 roku

Drewniany nagrobek

          

Drewniany nagrobek w formie krzyża, niestety bez opisu.

Nagrobek Berty oraz Carla Schwerdtnera

Podwójny nagrobek Berty Schwerdtner zd. Kretschmer, urodzonej 30 stycznia 1865 roku a zmarłej 2 czerwca 1938 roku oraz jej męża Carla Schwerdtnera, urodzonego 19 sierpnia 1866 roku a zmarłego 18 lutego 1969 roku w wieku 102 lat i 5 miesięcy.

Epitafium Kunegunde von Schweinitz † 1724

Epitafium Kunegunde Elisabeth von Schweinitz zd. von Niesemeuschel, urodzonej 27 kwietnia 1690 roku a zmarłej 27 kwietnia 1724 roku. W dniu 21 października 1717 roku wyszła za mąż za Jacoba Friedricha von Schweinitz.

Wieloczęściowe epitafium rodziny Schwan

          

          

Wieloczęściowe epitafium rodziny Schwan. W lewej górnej części poświęcone Johannowi Georgowi Schwan, bliższych danych brak na skutek złuszczenia płyty inskrypcyjnej. Prawa górna część poświęcona jest jego żonie Johannie Helene Schwan zd. Teschner, zmarłej w 1748 roku. W dolnej części wymienieni są: Jogan George, Friedrich Wilchelm oraz Christiana Theodora.

Epitafium NN osoby

Rozmyta płyta inskrypcyjna, przez co epitafium całkowicie nieczytelne.

Epitafium NN osoby

Kolejne całkowicie nieczytelne epitafium.

Epitafium Elisabet Mäderjan † 1734

          

Epitafium Elisabet Dorothea Mäderjan zd. von Brauchitsch, urodzonej 15 września 1690 roku a zmarłej 18 stycznia 1734 roku. W dniu 16 lutego 1711 roku wyszła za mąż za pastora Gottlieba Mäderjana, z którym miała 7 synów i 2 córki.

Epitafium NN osoby

Prawie całkowicie nieczytelne epitafium, z którego odczytałem jedynie imię Sophia. A więc poświęcone jest jakiejś kobiecie.

Epitafium Wilhelma Gottfrieda † 1737

Także bardzo nieczytelne epitafium, z którego można odczytać imiona Wilhelm Gottfried, a także datę urodzenia 2 marzec 1670 oraz śmierci 19 grudzień 1737. Zmarły, którego nie można odczytać nazwiska zmarł w wieku 67 lat.

Dokument - lista

Na zakończenie pragnąłbym pokazać dokument - listę, który znajduje się w zakrystii. Otóż na tym dokumencie wyszczególniono mieszkańców Winzig, którzy polegli w czasie I wojny światowej

Ponadto wisi tam tablica o bardzo wzruszającej ale jakże zawsze aktualnej treści: Gdy milkną ludzie, przemawiają kamienie. Tak też było w naszym wypadku, kiedy to za nas przemawiały kamienie, w które ku pamięci zmarłych, zamienili przed wiekami wspaniali artyści.